eski yunanca ne demek?

Eski Yunanca

Eski Yunanca (Yunanca: Ἑλληνική γλῶσσα, Hellēnikḗ glôssa), Hint-Avrupa dil ailesine ait, Yunanistan ve çevresindeki bölgelerde MÖ 9. yüzyıldan MS 6. yüzyıla kadar konuşulmuş olan antik bir dildir. Klasik medeniyetin ve Batı düşüncesinin temel taşlarından biri olan Eski Yunanca, felsefe, edebiyat, bilim, tarih ve siyaset gibi birçok alanda önemli eserlerin yazıldığı dildir. Modern Yunanca'nın atasıdır.

Tarihçe ve Gelişim

Eski Yunanca'nın tarihi, genellikle aşağıdaki dönemlere ayrılır:

• Miken Yunancası (MÖ 1600 - MÖ 1100): Yazılı olarak bilinen en eski Yunanca biçimidir. Lineer B adlı bir hece yazısı ile yazılmıştır.

• Arkaik Yunanca (MÖ 800 - MÖ 500): Yunan alfabesinin ortaya çıktığı ve Homeros'un destanları olan İlyada ve Odysseia'nın yazıldığı dönemdir. Çeşitli diyalektler bu dönemde gelişmiştir.

• Klasik Yunanca (MÖ 500 - MÖ 323): Atina'nın siyasi ve kültürel olarak yükseldiği, Sofokles, Euripides, Platon, Aristoteles gibi önemli düşünürlerin ve yazarların eserlerini verdiği dönemdir. Attika diyalekti, bu dönemde baskın hale gelmiştir.

• Helenistik Yunanca (MÖ 323 - MS 330): Büyük İskender'in fetihleriyle birlikte Yunanca'nın yaygınlaştığı ve Koine (κοινή) adı verilen ortak bir dilin oluştuğu dönemdir. Septuaginta (Eski Ahit'in Yunanca çevirisi) ve Yeni Ahit bu dönemde Koine Yunancası ile yazılmıştır.

• Roma Yunancası (MS 330 - MS 600): Roma İmparatorluğu'nun egemenliği altında Yunanca'nın kültürel ve edebi önemini koruduğu dönemdir.

Diyalektler

Eski Yunanca, farklı bölgelerde farklı diyalektlerde konuşulmuştur. Başlıca diyalektler şunlardır:

• Attika: Atina ve çevresinde konuşulan diyalekttir. Klasik Yunanca'nın temelini oluşturur.
• İyonya: Batı Anadolu kıyılarında ve Ege adalarında konuşulan diyalekttir. Homeros'un destanlarında kullanılan dilin temelini oluşturur.
• Dor: Peloponez Yarımadası ve Güney İtalya'da konuşulan diyalekttir. Sparta'nın diyalekti olarak bilinir.
• Aiol: Teselya ve Lesbos adasında konuşulan diyalekttir.
• Arkadya: Peloponez'in iç kesimlerinde konuşulan diyalekttir.

Dilbilgisi

Eski Yunanca, karmaşık bir dilbilgisine sahiptir.

• İsimler: Üç cins (eril, dişil, nötr), üç sayı (tekil, çoğul, ikil) ve beş hal (yalın, belirtme, iyelik, yönelme, seslenme) bulunur.
• Fiiller: Zaman, görünüş, kip, şahıs ve sayıya göre çekilirler.
• Sıfatlar: İsmin cinsine, sayısına ve haline göre uyum gösterirler.
• Cümle Yapısı: Serbest bir kelime dizilişine sahiptir. Bağlaçlar ve edatlar önemlidir.

Alfabe

Eski Yunanca, Fenike alfabesinden türetilen Yunan alfabesi ile yazılmıştır. Yunan alfabesi, Avrupa'da kullanılan ilk gerçek alfabedir ve Latin alfabesi de dahil olmak üzere birçok alfabenin temelini oluşturmuştur. Yunan alfabesinde harfler hem büyük hem de küçük harf olarak bulunur.

Edebiyat

Eski Yunanca edebiyatı, Batı edebiyatının temelini oluşturur. Önemli edebi türler arasında şunlar bulunur:

• Destan: Homeros'un İlyada ve Odysseia'sı, en ünlü destan örnekleridir.

• Lirik Şiir: Sappho ve Pindaros gibi şairlerin yazdığı aşk, doğa ve kahramanlık temalarını işleyen şiirlerdir.

• Tragedya: Aiskhylos, Sofokles ve Euripides gibi oyun yazarlarının yazdığı, kahramanların trajik kaderlerini konu alan oyunlardır.

• Komedi: Aristofanes'in yazdığı, siyasi ve toplumsal eleştirileri içeren komik oyunlardır.

• Tarih: Herodot ve Thukydides gibi tarihçilerin yazdığı, savaşları, siyasi olayları ve kültürel gelişmeleri anlatan eserlerdir.

• Felsefe: Platon ve Aristoteles gibi filozofların yazdığı, evren, bilgi, etik ve siyaset gibi konuları ele alan eserlerdir.

Miras

Eski Yunanca, günümüz dünyasında hala önemli bir etkiye sahiptir. Birçok bilimsel ve teknik terim Yunanca kökenlidir. Demokrasi, felsefe, tarih, tiyatro gibi kavramlar Yunanca kökenlidir. Eski Yunanca metinler, hala üniversitelerde ve özel okullarda incelenmektedir.